صفحه اصلی مراحل الحاق ایران به WTO 2- بررسی و تصویب درخواست ایران در سازمان تجارت جهانی
2- بررسی و تصویب درخواست ایران در سازمان تجارت جهانی PDF چاپ نامه الکترونیک
الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی - مراحل الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی

به دنبال ارائه درخواست دولت ایران مبنی بر الحاق به سازمان تجارت جهانی، شورای عمومی سازمان تجارت جهانی می بایست مطابق روال الحاق سایر کشورها این درخواست را مورد تصویب قرار می داد. اما به دلیل مخالفت‌ ایالات متحده آمریکا با طرح‌ درخواست‌ الحاق‌ ایران در شورای‌ عمومی‌ سازمان‌ جهانی‌ تجارت‌، مدیرکل سازمان تجارت جهانی طی‌ نامه‌ای‌ در تاریخ ‌چهارم مرداد 1375 پیشبرد درخواست‌ عضویت‌ کشورمان‌ در سازمان‌جهانی‌ تجارت‌ و حصول‌ اجماع‌ میان‌ اعضای سازمان‌ را به‌ انجام‌ رایزنیهای‌ بیشتر موکول‌ نمود. به‌ این‌ ترتیب‌ تشکیل‌ گروه‌ کاری‌ که‌ زمینه‌ ساز مذاکره‌ رسمی‌ ایران‌ با سازمان‌ جهانی‌ تجارت‌ است‌، برخلاف‌ رویه‌ عمومی‌ این‌ سازمان‌، متوقف‌ ماند.


درخواست الحاق ایران تا نزدیک به 5 سال بعد در دستور کار جلسات شورای عمومی قرار نگرفت. در این فاصله‌ به‌ منظور جلب‌ حمایت‌ کشورهای‌ عضو سازمان‌جهانی‌ تجارت‌ پیرامون‌ آغاز مذاکرات‌ الحاق‌ کشورمان‌ به‌ این‌ سازمان‌، سفیر ایران‌ در ژنو و برخی‌ دیگر ازسفرای‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ با نمایندگان‌ و مقامات‌ کشورهای‌ مختلف‌ ملاقاتهایی‌ به عمل آوردند که طی‌ آن‌ این‌ کشورها حمایت‌ خود را از مذاکره‌ برای‌ عضویت‌ ایران‌ در سازمان‌ فوق‌ الذکر ابراز داشتند. همچنین‌ وزیر‌ بازرگانی‌ و نیز نماینده‌ تام‌الاختیار تجاری‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ ملاقاتهای‌ متعددی‌ با مقامات‌ مختلف‌ داشتندکه در اکثر قریب‌ به‌ اتفاق‌ این‌ ملاقاتها، مقامات‌ کشورهای‌ مختلف‌ ضمن‌ تاکید براصل‌ جهانشمول بودن‌ سازمان‌ جهانی‌ تجارت‌، از عضویت‌ کشورمان‌ در این‌ سازمان‌ استقبال‌ نمودند.


سرانجام بدنبال ملاقات نماینده تام الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران با سفیر مصر در سازمان جهانی تجارت در حاشیه اجلاس دهم آنکتاد در بانکوک و با پیگیریهای بعدی نماینده دایم ایران در ژنو در خصوص نحوه اقدام برای آغاز مذاکرات الحاق کشورمان، اقداماتی توسط گروه غیر رسمی کشورهای در حال توسعه در سازمان مذکور به ریاست سفیر مصر جهت طرح درخواست عضویت کشورمان در شورای عمومی سازمان جهانی تجارت آغاز شد.

در نشست شورای عمومی در 8-7 دسامبر 2000 (17-16 آذر 1379) سفیر مصر- فایزه ابوالنجا- که به نمایندگی از سوی گروه غیر رسمی کشورهای در حال توسعه- سخن می‌گفت پس از انتقاد از روند کلی الحاق و بیان مشکلات و دشواریهایی که عموم کشورهای در حال الحاق با آن مواجهند، با اشاره به آنکه رویه تثبیت یافته سازمان مبنی بر اینکه مدیر‌کل باید درخواست‌های مکتوب دولتها جهت الحاق به سازمان جهانی تجارت را تأیید و آنها را به شورای عمومی جهت بررسی در اولین نشست آتی ارسال دارد در خصوص درخواستی که از سوی ایران در 19 ژوییه 1996 تسلیم و در 1998 تجدید گردیده، رعایت نشده است و در طول 5 سال گذشته با وجود تلاشهای مکرر کشور متقاضی، شورای عمومی از حق بررسی این درخواست و اقدام در مورد آن محروم گردیده است، آنرا تبعیض علیه کشورهای در حال توسعه متقاضی پیوستن به این نظام و مغایر با اصول و اهداف نظام تجارت چند جانبه بویژه قاعده‌مندی، شفافیت و جهان شمولی آن خواند و به نمایندگی از سوی گروه غیر رسمی کشورهای در حال توسعه، خواستار آن شد که موضوعی با عنوان «درخواست ایران برای الحاق به سازمان جهانی تجارت» در دستور کار نشست آتی شورای عمومی قرار گیرد. نمایندگان کشورهای هند، پاکستان ، مالزی ، اندونزی، کوبا و ترکیه حمایت و همراهی خود را با نماینده مصر و بیانیه گروه کشورهای در حال توسعه اعلام داشتند و نماینده اتحادیه اروپا خاطرنشان‌ کرد که‌ رویه‌های‌ موجود باید به نحو‌ شایسته‌ای‌ درمورد‌ تمامی‌ فرایندهای‌ الحاق‌ پیروی شوند.

در نشست شورای عمومی در 9- 8 فوریه 2001 (20-19 بهمن 1380) رئیس جلسه شورای عمومی خبر داد درخواستی از سوی مصر به نمایندگی از گروه غیر رسمی کشورهای در حال توسعه برای گنجاندن موضوع الحاق ایران در دستور کار جلسه حاضر تسلیم شده است، اما پس از مشورت، توافق شد این موضوع در دستور کار جلسه بعدی شورای عمومی قرار گیرد.

سر انجام ‌نشست‌شورای‌عمومی در8 مه‌2001 (18 اردیبهشت 1380) برای اولین بار‌ بررسی‌ درخواست‌ الحاق ایران را‌ در دستور کار خود قرار داد. در این نشست پس از طرح موضوع توسط رئیس جلسه شورای عمومی، نماینده ایالات متحده آمریکا اظهار داشت که دولتش در حال حاضر مشغول بررسی داخلی این موضوع است و اکنون در موقعیتی نیست که در خصوص درخواست الحاق ایران بحث کند. اظهارات نماینده آمریکا در 20 نشست دیگرشورای عمومی،در طول سالهای 83-1380، نیز تکرار شد و مانع از حصول اجماع بر سر تشکیل گروه کاری الحاق ایران و آغاز مذاکرات الحاق گردید. اما با حمایت گسترده اعضای سازمان بویژه گروه کشورهای در حال توسعه همچنان درخواست الحاق ایران در دستور کار جلسات شورای عمومی باقی ماند. طی این نشستها کشورهای مصر، مالزی، اندونزی، ترکیه، پاکستان، چین، هند، کوبا، ونزوئلا، سنگال، جیبوتی، سری‌لانکا، عمان، پاراگوئه، اروگوئه، تانزانیا، سوئیس، نروژ، سنگاپور، زلاندنو، شیلی و اتحادیه اروپا در حمایت از درخواست الحاق ایران سخن گفتند و بعضا موضع آمریکا را مورد انتقاد قرار دادند.

 

از می سال 2001 درخواست ایران در دستور جلسات شورای عمومی سازمان تجارت جهانی قرار می گرفت اما به دلیل مخالفت ایالات متحده آمریکا و نبودن اجماع، این درخواست به تصویب نمی رسید. در این بین در خلال مذاکرات هسته ای ایران و اتحادیه اروپا طی توافقنامه پاریس در 15 نوامبر 2004 (24 آبان 1383)، اتحادیه اروپا در قبال تعلیق موقت فعالیتهای مربوط به چرخه سوخت در ایران، متعهد به حمایت فعال از درخواست الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت گردید. اما اتحادیه اروپا در نخستین نشست شورای عمومی که متعاقب این تعهد برگزار گردید، هیچ اقدامی جدی در راستای تعهد خود به ایران مبنی بر حمایت فعال از درخواست الحاق انجام نداد و به حمایت های لفظی گذشته بسنده کرد و از فرصت استثنایی همزمانی طرح بیستمین بررسی درخواست الحاق ایران در روز 13 دسامبر 2004 (23 آذر 1383) با بررسی درخواست‌های الحاق عراق و افغانستان که مورد حمایت مستقیم آمریکا قرار داشت استفاده نکرد تا با منوط گردانیدن این درخواست ها به یکدیگر خواستار تصمیم گیری واحد درباره آنها شود.

 بیست ویکمین نشست شورای عمومی برای بررسی درخواست الحاق ایران در15 فوریه 2005 (27 بهمن 1383) نیز بدون اقدام جدی اتحادیه اروپا سپری شد. سرانجام بیست‌ و دومین نشست شورای عمومی جهت بررسی درخواست الحاق ایران در 26 مه 2005 (ترجمه فارسی، 5 خرداد 1384) به انتظار طولانی مدت ایران برای ورود به فرایند الحاق پایان داد و درخواست الحاق ایران به اجماع اعضای سازمان جهانی تجارت رسید.

با پذیرش درخواست الحاق ایران در بیست‌و‌سومین مرتبه بررسی آن در شورای عمومی سازمان جهانی تجارت، ایران به عضویت ناظر سازمان جهانی تجارت درآمد و روند عضویت کامل (الحاق) این سازمان را آغاز کرد و پس ازیک دهه وقفه، ایران مجدداً وضعیت ناظر خود در نظام تجارت چندجانبه را که در تمامی دوره 50 سال گات از آن برخوردار بود اعاده کرد.

- برای مطالعه بیشتر در خصوص مسائل سیاسی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی: رجوع شود به پایگاه اطلاع رسانی دفتر نمایندگی تام الختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران

 

  • خبر: آمریکا بار دیگر مانع پذیرش تقاضای عضویت ایران در سازمان تجارت جھانی شد
  • الحاق و شرط اجماع در سازمان جھانی تجارت
  • عضویت ناظر در سازمان تجارت جهانی
  •